به همراه گزارش كامل تيم كارشناسي پيرسبز

به دنبال نشست يكشنبه پسين دكتر اسفنديار اختياري با تيم كارشناسي اعزامي به پير سبز و با توجه به نياز مبرم اين زيارتگاه براي بازسازي تصميم گرفته شد تا گزارش اين تيم كارشناسي در نهمين گردهمايي انجمنها مطرح گردد و راهكارهايي براي اجراي طرح بازسازي آن انديشيده شود.

در اين گزارش كه متن كامل آن را در ادامه مطلب مي خوانيد، مهندس هرمزديار خسروي به همراه دكتر مهربان اردشيريان، مهندس سهراب سلامتي، مهندس طوس دهنادي و مهندس بهمرد خسروي مشاهدات خود را از وضعيت پير و خيله هاي اين زيارتگاه به همراه تصاوير گوناگون آورده اند و در پايان راهكارهايي براي رفع اين مشكلات را ارائه نمودند.

در بخش نخست اين گزارش دلايلي چون تغيير مسير ريزش آب، فرسودگي لوله هاي تخليه آب مخزن، نشتي مخزن اصلي آب، شكاف ايجاد شده در  كوه، به عنوان عوامل اصلي اين مشكلات مطرح شده اند و البته مسئله سنگ هاي آواري نيز به عنوان يكي از خطرات بالقوه نام برده شده است.

بخش دوم گزارش به مشكلات پديد آمده براي ساختمان ها مي پردازد و كلا به دو قسمت ساختمان پير و خيله ها تقسيم مي شود و در قسمت پاياني راهكارهاي انتخابي براي مشكلات موجود مطرح شده اند.

در اين گزارش تاكيد شده است كه در صورت عدم بازسازي اين زيارتگاه عواقب حوادث احتمالي، ابعادي  بسيار بيشتر از جامعه زرتشتيان خواهد داشت و خسارتهاي جاني و مالي آن قابل جبران نخواهد بود.


گزارش حاضر حاصل بازديد مورخ 6/2/88 می باشد که توسط تيم کارشناسی اعزامی به پير سبز انجام شده است. اين تيم شامل آقايان مهندس هرمزديار خسروی، دکتر مهربان اردشيريان، مهندس سهراب سلامتی، مهندس طوس دهنادی و مهندس بهمرد خسروی می باشد.

در پی گزارش فروردين ماه يکی از اعضای اين تيم که در مورد مشکلات ساختمانی زيارتگاه و برخی از خيله های پيرامونی ـ که به دليل تغيير مسير ريزش آب پديد آمده ـ   پس از انجام هماهنگی با نماينده محترم زرتشتيان مقرر گرديد تا اين تيم بازديدی از پيرسبز و خيله­های آن بنمايد که نتيجه مشاهدات و بررسی­ها در ادامه خواهد آمد. جهت سهولت بررسی ابتدا به شناخت علت اصلی مشکلات پديد آمده پرداخته می شود. سپس عوارض آن بر روی ساختمان های موجود بررسی می شود و سرآخر اقدام به ارائه راهکارهای مختلف خواهد شد.
 
1-   شناخت علل اصلی:

1-1- تغيير مسير ريزش آب: اين پديده به دليل تغييرات طبيعی در مسير ريزش آب رخ داده و منشاء اصلی آب پيرسبز با توجه به جنس سنگ های بستر کوه که کلاً از سنگ­های آهکی می­باشند در نقاط ديگری راه خود را باز نموده و ريزش می­نمايد. بخشی از اين ريزش روی صحن اصلی زيارتگاه صورت می­گيرد و بخش ديگری دور از مخزن آب اصلی و روی سطح سيمانی لچکی جنوبی مخزن صورت می­گيرد.



1-2- فرسودگی لوله­های تخليه آب مخزن: اين لوله­ها و شيرهای تخليه آنان کلاً پوسيده و دارای نشتی­های فراوان می­باشند که بايد هرچه سريع­تر تعويض گردند.

1-3- نشتی مخزن اصلی آب: مخزن اصلی آب هم به دليل ترک­های متعدد دارای نشتی می­باشد که در نتيجه آب جمع آوری شده در مخزن از طريق اين ترک­ها به قسمت­های مجاور و خصوصاً خيله های زيرين صدمه زده است.

1-4- شکاف ايجاد شده در کوه: به علت روند طبيعی خوردگی سنگ­های آهکی شکاف بزرگی در بدنه کوه مجاور مخزن ايجاد شده و وسعت و عمقی قابل ملاحظه پيدا نموده است. که در نتيجه ميزان زيادی از آب ريزشی از کوه از طريق اين شکاف به قسمت­های زيرين انتقال يافته و باعث ايجاد اين خسارات شده است.

1-5- علاوه بر عوامل اشاره شده در فوق، عوامل ديگری که باعث آسيب ديدن بخش­های مختلف ساختمان­ها شده است را می توان به اين شکل دسته­بندی نمود:
-  رعايت ننمودن مسائل فنی و شيوه­های اصلی در ساخت و ساز خيله­ها
-  عدم رسيدگی مناسب به ساختمان خيله­ها
-  عدم وجود برنامه­ای منظم برای تعمير و نگهداری ساختمان­ها
-  عدم رعايت دانش فنی مناسب در تعميرات ايجاد شده

1-6- مورد ديگری که به نوبه خود باعث برخی از آسيب­ها شده است رويش گياهان جديد و يا رشد گياهان قديمی است که به هر ترتيب باعث خسارت­های مختلفی شده­اند که در مورد هر يک از آنان به صورت موردی بايد
تصميم­گيری شده و پيامدهای آن رفع گردد.



1-7- يکی از موارد مهمی که پيش بينی می گردد باعث خسارت های فراوان بعدی گردد، مسئله سنگ­های آواری (معلق) می باشد که با توجه به روند تغيير شکل بستر کوه و خوردگی سنگ های آهکی و همچنين لرزش­ها و زلزله­های احتمالی می توانند به صورت خطری واقعی ساختمان­های اصلی را در معرض تهديد قرار دهند. مهار نمودن آنان تنها راه حل اجتناب از خسارت­های عمده بعدی خواهد بود.

 

2- مشکلات پديد آمده برای ساختمان­ها:

به علت عوامل اشاره شده در فوق مشکلات متعددی برای ساختمان­های مختلف پديد آمده که به صورت تيتروار عنوان می­گردند:

2-1- مشکلات ايجاد شده در ساختمان اصلی زيارتگاه:
-  تغيير شکل و نشست کف در محوطه شرقی پيرسبز
-  ايجاد ترک در کف فضای شرقی



-  ايجاد تغيير شکل و شکست در پوشش ستون­ها، لوح­های يادبود و ورق­های پوششی بام



-  ايجاد ترک در سقف و ديوارهای پيرامون شيرهای پادياب



2-2- مشکلات ايجاد شده در ساختمان خيله­ها:
- تغيير شکل عناصر باربر خيله­ها، شامل ديوارها، سقف­ها، ستون­ها و غيره



_-  ايجاد ترک­های برشی در عناصر سازه­ای ديوارها و سقف­ها





_-  تغيير شکل پوشش­های نهايي و تخريب آنان از جمله نازک­کاری­ها، کف­سازی­ها و غيره





_-  ايجاد ترک­هايي با طول و عمق قابل توجه در عناصر مختلف
_-  شوره زدن شديد ديوارها و سقف­ها و شسته شدن ملات مابين آجرها



_- رويش گياهان در نقاط مختلف که نشان­دهنده طول زمان زياد ايجاد رطوبت لازم برای رويش آنان می باشد. اين رويش علاوه بر اثرات تخريبی فعلی، در صورت عدم رسيدگی باعث خسارت­های بعدی خواهد شد.



_- تغيير شکل، سست نمودن و ايجاد مشکل در رفت و آمد بر روی برخی از پله­ها





- عدم رسيدگی به ساختمان خيله­ها باعث از بين رفتن پوشش­های محافظ ستون­ها و تيرهای فلزی گرديده و در نتيجه اکسيد شدن آنان چنانچه اين روند متوقف نگردد، خوردگی بوجود خواهد آمد.

- عناصر غير سازه ای همچون آجرچينی طره­ها، کنسول­ها، لبه بام­هاو
نعل­درگاه­ها دچار خسارت شده است که هرچه سريع­تر بايد تعمير گردد.

 

3-  راهکارهای انتخابی:

با توجه به گستردگی و تعدد و تنوع مشکلات ايجاد شده برای ساختمان­های اصلی و فرعی پيرسبز و با توجه به واقعيت­های موجود از جمله نزديکی زمان زيارت همگانی، چگونگی تأمين منابع مالی، محدوديت­های فنی، صعوبت دسترسی و غيره لازم است تا هرچه سريع­تر اقدام به تعميرات، بهسازی، بازسازی و رفع هرگونه خطر جانی و مالی نمود:

-       مشخص نمودن خيله­هايي که در معرض خطر تخريب هستند (که اين امر توسط تيم بازديد کننده انجام شده و شش خيله در اين ليست قرار گرفته­اند و به مسئولين انجمن زرتشتيان شريف آباد ابلاغ گرديده است )
-       ممنوع نمودن ورود زائرين به خيله­های مشخص شده و جلوگيری از رفت و آمد روی بام آنها
-       ممنوع نمودن و کنترل تردد و تجمع زيارت­کنندگان بر سطح شرقی صحن اصلی پير
-       تعمير و ترميم جاده دسترسی برای سهولت استفاده زائرين و همچنين حمل مصالح
-       تخليه مخزن آب توسط پمپ­های کف کش و جايگزين نمودن لوله­های تخليه موقتی
-       تعمير آجرچينی­های طره­ها برای رفع خطر ريزش و يا ايجاد موانع حفاظتی برای آنان
-       ايجاد کف پوش موقتی برای جلوگيری از لغزش زائرين بر روی پله ها و صحن اصلی زيارتگاه
-       تخريب خيله های در معرض خطر
-       تحکيم سنگ های آواری (معلق) بالای پيرسبز
-       پر کردن شيار ايجاد شده در کوه و آّب بندی آن
-       عايق نمودن و بازسازی کف صحن اصلی زيارتگاه جهت هدايت آب به بيرون محوطه
-       هدايت ريزش آب از لچکی جنوبی به مخزن اصلی
-       تعميرمخزن اصلی آب و عايق بندی آن
-       تجديد لوله کشی تخليه مخزن اصلی وحذف لوله های فرسوده قديمی از شبکه
-       تعمير پله ها و اصلاح مشکلات آنان
-       حذف و يا کنترل رويش گياهان مزاحم برای ساختمان­ها
-       بازسازی خيله هايي که بايد تعمير و اصلاح شوند
-       تعمير و ترميم ترک های ايجاد شده در خيله ها
-       ترميم درز ملات های شسته شده
-       بازسازی و تعمير سقف ها و ديوارهای شوره زده
-       اصلاح نشست های عمومی ايجاد شده
-       رعايت مسائل فنی در عايق نمودن بام ها و شيب بندی مناسب و دفع صحيح آب باران
-       تعمير و بازسازی سرويس های بهداشتی
-       اصلاح عيوب حاصل از رطوبت بر روی کف ها و ديوارها
-       ايجاد شبکه فاضلاب مناسب برای دفع صحيح آب های مصرفی و آب باران
-       تعمير لوله کشی فاضلاب شيرهای آب مجموعه

روشن است که پس از انجام اصلاحات فوق، نگاهداری و تعميرات آينده از اهميت بسيار بالايي برخوردار بوده. چرا که در صورت عدم نگهداری صحيح اين مشکل دوباره تکرار خواهد شد.

يادآوری می گردد که در صورت عدم رعايت اين راهکار ها و رفع آسيب ها، ريسک بالايي به مديران و مسئولان و متوليان زيارتگاه تحميل خواهد شد و عواقب حادثه های احتمالی ابعادی بسيار وسيع تر از برد محدود مقوله ای داخلی پيدا خواهد نمود. کما اينکه شايد اصولاً عوارض آن چه از لحاظ بار معنايي و محتوايي آن و عدم  رسيدگی به وضعيت بزرگترين و مهم ترين زيارتگاه زرتشتيان و چه از لحاظ خسارت های جانی و مالی قابل جبران نباشد.

لازم است که با اتخاذ مديريتی برخاسته از خرد جمعی و ياری گرفتن از امکانات کليه ارگان ها، مسئولين و متوليان، خيرانديشان و ديگر منابع در دسترس هرچه سريع تر اقدام به رفع مشکلات ذکر شده گردد.

در ضمن اين گروه کارشناسی درحد توان آماده هرگونه همفکری و يا همراهی در مشاوره و اجرای اين اصلاحات خواهد بود.